एकल संक्रमणीय प्रणाली [Single Transferable Voting System]

यो समानुपातिक निर्वाचन पद्दतिको प्रारूप हो | यसलाई प्राथमिक मतदान प्रणाली पनि भनिन्छ | यो पद्दति हारे नाम गरेका विशेषज्ञले प्रतिपादन गरेका हुनाले यसलाई हारे पद्दति समेत भनिन्छ | यो निर्वाचन प्रणालीको विचार सुरुमा १९७३ मा फ्रान्सको रास्ट्रीय सम्मेलनमा उत्त्पत्ति भएको हो | यसलाई Mathematician Gergonneले सन् १८२०मा विस्तार गरेका थिए | बेलायतका Thomas Wright Hillले यसको बिकास गरेका थिए | यो विचार अस्ट्रेलिया र स्विजरल्याण्डमा प्रचलन गरिएको थियो | डेनमार्कका अर्थमन्त्रि CarleAndrae बाट पनि यस विषयमा काम भएको थियो | सन् १८१५ मा Thomas Hare The Machinery of Representation लेखमा एक मत परिवर्तनीय निर्वाचन व्यवस्थाको विश्लेषण भएको थियो | यो हारे पद्दतिको निर्वाचनमा मतपत्रको वायाँ तर्फ सबै उम्मेद्व्वारको नाम र चिन्ह र दायाँ तर्फ खाली स्थानमा प्राथमिकताको आधारमा क्रमश १,२,३,४.....उम्मेद्व्वारलाई मत दाताले मतदान गर्नु पर्ने हुन्छ | यो निर्वाचन व्यवस्थामा निर्वाचित उम्मेद्व्वारको अतिरिक्त मत अन्य उम्मेद्व्वारको मतमा जोडिन्छ | यस निर्वाचन व्यवस्थालाई केहिले प्राथमिक पद्दति ( Preferential System) पनि नाम दिएका छन् |

यस पद्दति अनुसार निर्वाचन गरिदा धेरै सीटको निर्वाचन छ भने मतदातालाई एउटा मत मात्र दिने अधिकार हुन्छ | मतदान गर्दा १,२,३ संख्या लेखेर प्राथमिकता दिई मतदान गर्नु पर्दछ | एक उम्मेद्व्वरले जितेपछि उसको अतिरिक्त मत अन्य उम्मेद्व्वारको मतमा जोडिन्छ | एउटा निश्चित कोटा पुगेपछी मात्र एक मत परिवर्तन गरिन्छ र यो कोटा निकाल्न प्रस्तुत सुत्र प्रयोग गरिन्छ |

क) कूल मत – संख्या ख) कूल मत – संख्या + १

चुनिने सीट संख्या चुनिने सीट संख्या +१

सुत्र क सजिलो छ भने ख सूत्रको प्रयोग केहि कठिन प्रकृतिको छ | यदि कुनै निर्वाचन क्षेत्रमा ३ सीटको लागि ८ जना उम्मेद्व्वर भएमा मतदाताले आफ्नो मत पहिलो,दोस्रो,तेस्रो, प्राथमिकताको चिन्ह लागाउछ | एक उम्व्द्वारले कोटा पुराएपछी प्राप्त गरेको मत प्राथमिकताको आधारमा अन्य उमेद्वारलाई जान्छ | यो पद्धति बाट अल्पसंख्यक जाति,भाषा भाषी ,समुदाय आदिको प्रतिनिधित्व गराउन अत्यन्त महत्वपूर्ण सहयोग मिल्छ | नेपालमा २०४७ सालको संविधानले रास्ट्रीय सभाको निर्वाचन यसै प्रणालीबात गरिएको थियो | पंचायतमा वर्गीय संगठनको चुनाव पनि यहि प्रणालीमा आधारित हुने गर्दथ्यो | नेपालको प्राध्यापक संघको चुनावमा र अमेरिकाको पेन्सिलभिनियामा पनि यहि पद्दति अपनाईएको छ | बेलायतका विश्व विद्यालयमा पनि यहि प्रणाली अवलम्बन गरेको देखिन्छ |